Kwitnące życiem, turystyczne miasto Famagusta (gr. Αμμόχωστος, tur. Gazimağusa lub Mağusa) po opanowaniu jej w roku 1974 przez wojska Tureckie stało się zapomnianym i cichym prowincjalnym miasteczkiem.
Historia miasta sięga III wieku przed Chrystusem, Pierwsze podwaliny dzisiejszego miasta stworzony zostały przez egipskich faraonów z dynastii Ptolemeuszy. Ptolemeusz II nakazał zbudować miasto na lagunie i nazwał go imieniem noszonym przez jego zonę – Arsinoe.
Dzięki strategicznemu położeniu miasta jego mieszkańcom zawsze dobrze się wiodło. Miasto było portem przeładunkowym w wymianie handlowej pomiędzy Europą a Bliskim Wschodem. Do portu zawijały często także statki handlowe Persów, Hindusów czy nawet Chińczyków. Handlowano wszystkim czym się dało: kadzidłami, przyprawami, kosztownymi perfumami, dywanami, mydłem. W późnym średniowieczu miasto uchodziło za najbogatsze w tym rejonie świata.
W XIII w. Famagusta była miejscem schronienia chrześcijańskich uciekinierów z Palestyny. Pomiędzy latami 1376-1464 miasto należało do Genui, od 1487 do Wenecji a od roku 1571, po długim oblężeniu zostało zdobyte przez Lala Mustafę i weszło w skład imperium Osmańskiego. Osmanie nazwali miasto Amochostos – „w piasku zagrzebane”. Centrum miasta zostało skolonizowane przez osmańskich najeźdźców, chrześcijanie, którzy ocaleli zostali przepędzeni z miasta i osiedlili się w nieodległej miejscowości Varósha. W roku 1974 także i ta osada została utracona przez cypryjskich Greków. Tureccy żołnierze przepędzili mieszkańców osady. Do dnia dzisiejszego żołnierze strzegą miasta przed potencjalnymi osiedleńcami. W ten sposób rząd Cypru Północnego chce uchronić się przed wypłatą odszkodowań czy podjęciem rokowań na temat przekazania miasta w ręce Cypryjczyków z południa.
W obawie przed rosnącą w siłę potęgę osmańską, mieszkańcy Famagusty w roku 1491 zwrócili się do Wenecji z petycją w sprawie budowy murów obronnych. Panowie z Wenecji przysłali architekta Michele Sanmicheli, aby nadzorował i koordynował prace przy wznoszeniu murów obronnych. W roku 1570 rozpoczęło się przepowiadane od dawna oblężenie miasta przez wojska osmańskie. Lala Mustafa został skonfrontowany z wysokim na 15 metrów i szerokim na 8 metrów murem obronnym, którego strzegło 15 bastionów. Po długim oblężeniu i wyczerpaniu się zapasów, miasto w końcu skapitulowało. Biała flaga oznaczająca kapitulację została wywieszone na bastionie od strony zachodniej, który na pamiątkę tego wydarzenia nazwany został Białą Wieżą (Akkule). Ów bastion był jednocześnie główną bramą wjazdową do miasta. Przejście zdobią herby dawnych władców miasta, świadczące o bogatej i burzliwej historii miasta. Osmanie „dorzucili” inskrypcję chwalącą Boga Wszechmogącego. Bastion i znajdująca się na nim platforma widokowa otwarte są dla zwiedzających.
Dokładnie po przekątnej Akkule znajduje się kolejny ciekawy bastion - cytadela. Cytadela została zaprojektowana i wzniesiona pod kierunkiem mistrza Foscariniego. Mieszkańcy miasta nazywają cytadelę Wieżą Otella, według legend akcja szekspirowskiego dramatu rozgrywa się miedzy innymi w tym zamczysku. Spacerując po sklepieniu cytadeli napawać się można niezwykłym widokiem na miasto. W promieniach popołudniowego słońca strzeliste wierze kościołów, meczetów i kościołów przekształconych w meczety tworzą niesamowitą scenerię. W pobliżu Wieży Otella znajduje się Porta del Mare, Brama Morska. Wybudowana w roku 1496 przez architekta Nicolao Prioloego brama zdobiona jest marmurami przywiezionymi z pobliskiego Salamis. Wejścia do miasta strzegą dwa marmurowe lwy św. Marka. Z bramy roztacza się wspaniały widok na leżący u jej stóp port.
W środku starego miasta znajduje się wzniesiona w 1326 roku katedra św. Mikołaja. Do roku 1372 katedra była koronacyjnym kościołem władców wyspy. Po opanowaniu miasta przez Osmanów katedra została przemianowana na meczet Lala Mustafa. Wyznawcy islamu usunęli wszelkie zdobienia i ornamenty ze ścian, freski ścienne zostały przykryte warstwą tynku, witraże zostały rozbite. Dobudowano także minaret. Dzięki tym „zabiegom” architektura katedry stała się jeszcze bardziej czysta i wymowna.
Po drugiej stronie placu katedralnego znajdował się pałac weneckich gubernatorów wyspy, Palazzo del Provveditore. Do dzisiaj po pałacu pozostało niewiele. Kilka wolnostojących, porozrzucanych po sporym obszarze ścian pozwalają wyobrazić sobie dawną świetność pałacu i panujący w nim przepych.
Z tyłu Pałacu Gubernatora znajduje się dawny kościół Piotra i Pawła. Kościół został ufundowany przez kupca Simona Nostrano, który na budowę świątyni przeznaczył utarg ze swojej kupieckiej wyprawy do Syrii. Osmanie przekształcili kościół w meczet Sinan Paşa. Brytyjczycy przekształcili meczet w magazyn na zborze, następnie świątynia stała się publiczną biblioteką. Dziś budynek jest zamknięty.
Legenda mówi, że w Famaguscie znajduje się co najmniej 365 kościołów. Nie jest to grubo przesadzone oszacowanie biorąc po uwagę, że każdy zakon czy to kościelny, czy rycerki, każdy zamożniejszy europejski władca przebywający w mieście fundował przynajmniej małą kaplicę. Zdecydowana większość kościołów jest zamknięta i dopadł ją ząb czasu. Kilka z nich zostało przekształconych na meczety lub inne budynki użyteczności publicznej. Większość jednak niszczeje, jest porastana przez opuncje i prawdopodobnie nigdy nie zostanie uratowana.
Rozwiń tekst
