Iráklion – dzisiejsza stolica wyspy i największe miasto na wyspie w czasach minojskich był jedynie niewielkim i małoznaczącym portem na obrzeżach potężnego
Knossós. Dopiero w czasach antycznych w miejscu dzisiejszego Iráklionu powstała osada Heraklea. Jak głosi legenda, nazwa miasta odwoływała się do słynnego Heraklesa, który pokonał Minotaura i zarazem wykonał wszystkie z siedmiu prac syzyfowych. Za czasów rzymskich i bizantyjskich miasto pojawiało się w kronikach, nigdy nie uzyskało jednak jakiegoś bardziej znaczącego statusu.
W roku 842 miasto dostało się pod władanie Saracenów, którzy otoczyli go murami oraz wybudowali zewnętrzną fosę. Z racji swego dogodnego położenia, miasto szybko stało się „gniazdem piratów”. I było tak aż do X wieku, kiedy wojska bizantyjskie ponownie opanowały miasto i doszczętnie go zburzyły. Na miejscu zburzonego miasta jego nowi władcy chcieli wybudować miasto-twierdzę. Jednak ich plany spotkały się z oporem zarówno miejscowej ludności jak i bizantyjskich przybyszów. Bizantyjscy władcy ugięli się pod naciskiem miejscowej ludności i postanowili odbudować miasto i otoczyć go ponownie murem obronnym. Nowe miasto nazwane zostało Chandax.
XIII wiek przyniósł kolejne zmiany. Osłabione Wyprawami Krzyżowymi Cesarstwo Bizantyjskie odsprzedało miasto Wenecjanom, nota bene za dość śmieszną sumę. Wenecjanie zmienili nazwę miasta na Cáandia. Czasy weneckie to prawdziwy rozkwit miasta. Wenecjanie zupełnie przeorganizowali zarządzanie miastem i całą wyspą. Bogaci mieszczanie zostali prawnie zobowiązani do wznoszenia repreyentatzwnzch budowli w mieście. Po ostatecznym upadku Konstantynopola w roku 1452, intelektualiści i ludzie kultury dawnego cesarstwa wschodniego szukali schronienia właśnie na
Krecie. Mieszanka wielu kultur często doprowadzała do konfliktów. Początki XVI wieku to narastające obawy przed osmańską inwazją. W ramach przygotowań do nieuniknionej konfrontacji wielokrotnie poprawiano i wzmacniano mury obronne. Miasto stało się najlepiej strzeżoną twierdzą w całym basenie Morza Śródziemnego. W maju 1648 miasto zostało zaatakowane przez wojska tureckie. Oblężenie trwało 21 lat! W tym czasie inne miasta kreteńskie takie jak
Chania czy
Rethymnon dawno się poddały. 27 września 1669 wenecki generał Francesko Morosini zmuszony był poddać miasto. Turcy, pozwolili weneckim żołnierzom opuścić miasto. Najdłuższe w historii nowożytnej oblężenie miasta pociągnęło za sobą ogromne straty w ludziach: 30.000 żołnierzy po stronie weneckiej i 120.000 żołnierzy po stronie tureckiej.
Po upadku miasta, Kreta stała się faktycznie turecką prowincją. Miasto zostało przemianowane na Megalókastro i znowu straciło na znaczeniu. Na stolicę wyspy Turcy wybrali
Chanię.
Po wycofaniu się Turków w roku 1898 miasto powróciło do swojej pierwotnej nazwy – Iráklion, ale dopiero po przyłączeniu wyspy do Grecji w roku 1913 miasto zaczęło odzyskiwać swoją utraconą pozycję.
Podczas II Wojny Światowej miasto zostało ponownie zniszczone. Niemieckie i brytyjskie naloty spowodowały spore zniszczenia. Po opuszczeniu miasta przez niemieckie wojska w roku 1941 miasto powoli zaczęło odżywać i powoli wracać do najważniejszego ośrodka na wyspie. W roku 1971 Iráklion został ponownie stolicą wyspy.
Niestety bombardowania podczas II Wojny Światowej dokonały sporych zniszczeń i do dzisiejszych czasów zachowało się niewiele ze wspaniałych budowli wzniesionych na przestrzeni wieków. Budowle, które się zachowały zostały odnowione dużymi nakładami finansowymi i są dzisiaj niemymi świadkami bogatej historii miasta. Poniżej opisano najważniejsze zabytki miasta.
Fontanna Morosini
Zaopatrzenie miasta w bieżącą wodę nie było łatwym zadaniem. W roku 1628, z nakazu Francesco Morsini wybudowano 15 kilometrowy
akwedukt, którym doprowadzono wodę do miasta. Akwedukt kończył się właśnie tą fontanną. Radość Wenecjan nie trwała jednak długo. Po 40 latach od wybudowania fontanny, władzę nad miastem przejęli Turcy, którzy na miejscu fontanny wybudowali łaźnię. Punktualnie na igrzyska olimpijskie w roku 2000 w Atenach przywrócono pierwotny kształt fontannie, zburzono otaczający ją budynek.
Cerkiew Ágios Márkos
Wzniesiona w 1239 roku w stylu romańskim cerkiew znajduję się w pobliżu fontanny Morsini. Przez cały czas panowania Wenecjan, cerkiew była siedzibą Biskupa Krety. Turcy przemianowali cerkiew na meczet i na miejscu zburzonej dzwonnicy wynieśli minaret. Do dzisiaj pozostały jedynie jego fundamenty. Dzisiaj cerkiew używana jest jako miejsce różnego rodzaju wystaw artystycznych.
Loggia wenecka
Wzniesiona pomiędzy latami 1626 a 1628 w stylu renesansowym willa wykorzystywana była jako miejsce przyjmowania oficjalnych delegacji odwiedzających miasto. Turcy także postanowili wykorzystać willę jako siedzibę władz miasta, jednak nie sprostali zadaniu utrzymania tej delikatnej budowli. Powoli aczkolwiek systematycznie willa podupadała. Loggia została doszczętnie zniszczona podczas II Wojny Światowej, została jednak kompletnie odbudowana. Dzisiaj loggia jest nadal siedzibą władz miejskich.
Cerkiew Ágios Títos (Άγιος Τίτος)
Ten wyniosły budynek sakralny znajduje się nieco poniżej weneckiej loggi. Kopuła oraz orientalne zdobienia na zewnętrznych ścianach to pozostałość panowania tureckiego. Cerkiew jest jednak o wiele starsza.
Apostoł Paweł przybywając na wyspę w roku 59 ustanowił pierwszą gminę chrześcijańską w
Gortynie, ówczesnej stolicy wyspy. Na jej czele staną jego towarzysz, Tytus. W roku 824 południowa część wyspy dostaje się pod władzę Saracenów, biskupstwo zostaje zmuszone do ucieczki na północ wyspy. Cerkiew Ágios Títos została wzniesiona około roku 1000. Dalsze dzieje świątyni są niezwykle burzliwe. Budowla była wielokrotnie niszczona i za każdym razem odbudowywana. Ostatnia przebudowa miała miejsce w roku 1869, kiedy to Turcy przemianowali ją na meczet. W roku 1925 świątynia została ponownie poświęcona w obrządku grecko-prawosławnym.
Twierdza Koúles
Twierdza Koúles znajduje się bezpośrednio przy wejściu do weneckiego portu. Wzniesiona została, aby strzec statków wpływających i wypływających z portu. Twierdzę wzniesiono w latach 1523 – 1540 na miejscu starej twierdzy zniszczonej przez trzęsienie ziemi. Jak przystało na wenecka budowlę, na północnej i południowej ścianie umieszczono ogromne płaskorzeźby lwa św. Marka. Szerokie tunele, sklepienia z otworami oświetleniowymi oraz wąskie otwory strzelnicze świetnie oddają charakter średniowiecznej twierdzy obronnej. Niestety, wszystkie z 26 pomieszczeń są niezagospodarowane. Wąskimi schodami można wejść do jednej z wieżyczek obserwacyjnych skąd rozpościera się przepiękny widok na miasto i port.
