Salamis

Salamis

Antyczne Salamis (gr. Σαλαμίνα) w czasach swojej największej świetności zamieszkiwane było przez 120 tysięcy mieszkańców. Jak mówią mity, miasto zostało założone w roku 1184 przed Chrystusem przez księcia Teukrosa, syna króla Telmona z Salamis koło Aten, który wracając z Wojny Trojańskiej postanowił zatrzymać się na dłużej na wyspie. W roku 707 miasto zostało podbite przez Asyryjczyków, aby w roku 497 przejść pod koronę Persów. W roku 58 przed Chrystusem miasto zostało podbite przez Rzymian, którzy zapoczątkowali daleko idącą przebudowę i rozbudowę miasta. W roku 45 po Chrystusie miasto odwiedzają apostołowie Paweł i Barnaba. Kilka lat później w Salamis powstaje pierwsza wspólnota chrześcijańska. W latach 332 oraz 342 miasto nawiedzane jest przez dwa potężne trzęsienia ziemi, które niszczą jego znaczną część. Rzymianie zdecydowali o odbudowie miasta pod nazwą Constantia. W roku 647, bezpośrednio po wyniszczającym po najeździe Arabów, miasto nawiedziło kolejne trzęsienie ziemi. Po tej tragedii miasto już nigdy się nie podniosło, pozostali przy życiu mieszkańcy przenieśli się do pobliskiej Famagusty.
Z okazałego, bogatego i ogromnego antycznego miasta zachowały się do dzisiaj okazałe ruiny. Aby obejść i zobaczyć wszystkie wykopaliska, na spacer trzeba przeznaczyć przynajmniej dobre pół dnia. Biorąc pod uwagę panujący latem skwar, znacznie więcej. Najważniejsze i najokazalsze ruiny znajdują się bezpośrednio prze wejściu.
Rzymski gimnazjon (jeden z większych w owym czasie) wybudowany został na fundamentach hellenistycznego pałacu sportu. Oprócz czysto sportowej funkcji, gimnazjon był miejscem codziennych spotkań męskiej części społeczności miasta. Chroniąc się w arkadach dyskutowano o filozofii, polityce oraz prowadzono interesy. Silne trzęsienie ziemi z początku IV wieku naszej ery zniszczyło doszczętnie budynki gimnazjonu. Zostały one częściowo odbudowane, gimnazjon nigdy jednak nie odzyskał swojej pierwotnej świetności.
W zachodniej części gimnazjonu znajdowała się hala targowa w której lokalni sprzedawcy oferowali swoje towary. W południowo zachodniej część hali targowej znajdowała się publiczna latryna. To co dzisiaj odbywa się przy zachowaniu największej dyskrecji, było w tamtych czasach okazją do rozmów i dywagacji na różne tematy. Warto dodać, że latryna wyposażona była w jak na tamte czasy nowoczesny system kanalizacyjny, na bieżąco dostarczana była świeża woda, natomiast nieczystości były spłukiwane.
W bezpośrednim sąsiedztwie gimnazjonu znajdowały się termy. Centralnym pomieszczeniem w kompleksu term było caldarium, prostokątnie pomieszczenie o wymiarach około 29 x 24 metrów. Na ścianach caldarium zachowały się pozostałości okazałych rzymskich mozaik. Po obydwu stronach pomieszczeń z basenem z gorącą wodą znajdowały się dwie parowe sauny. W północnej saunie zachowały się do dziś w dość dobrym stanie mozaiki podłogowe przedstawiające Apolla i Artemidę w walce przeciwko potomstwu Niobe, całej scenie przygląda się Eurotas, bóg rzek. Po północnej stronie całego kompleksu znajdował się ogromny piec, który dostarczał ciepło do podgrzewania wody i wytwarzania gorącej pary wodnej. Zewnętrzne ściany zajmującego powierzchnię około 300 m² kompleksu term mierzyły w niektórych miejscach ponad 4,5 metra.
Wybudowany za czasów wczesno rzymskich teatr uchodził za największy tego typu obiekt w całym antycznym świecie. Teatr mieścił maksymalnie 15 tysięcy widzów, mierząca 27,5 metra scena była zdecydowanie większa od sceny znajdującej się w teatrze w Epidorus. W Salamis brakowało wzniesienia, które mogłoby posłużyć jako naturalna podpora dla rzędów trybun, wszystko opierało się więc na ogromnych kamiennych podporach. Trzęsienie ziemi w IV wieku pokazało, że konstrukcja nie była zbyt wytrzymała. Teatr został doszczętnie zrujnowany. We wczesnym chrześcijaństwie teatralne pokazy na scenie nie cieszyły się zbytnią popularnością, więc nie przystąpiono do obudowy teatru. Ruiny stały się kamieniołomem, skalne bloki wykorzystywane były do budowy innych budynków w mieście. W latach 60 ubiegłego stulecia przystąpiono do odbudowy teatru. Odbudowano 7 najniższych rzędów oraz scenę. Latem w teatrze odbywają się spektakle teatralne, koncerty folklorystyczne, na terenie teatru odbywa się rokrocznie uroczystość zakończenia roku akademickiego uniwersytetu w Famaguście.
W pewnej odległości od teatru archeolodzy odkopali pochodzącą z wczesno rzymskich czasów cysternę. Leżącą ponad 8 metrów pod powierzchnią ziemi cysternę, odkryto przypadkiem, po tym jak jeden z pasterzy wypasających owce nagle zapadł się w ogromnej dziurze w ziemi. Ściany cysterny pokryte są malowidłami pochodzącymi z IV wieku przedstawiającymi różne biblijne sceny oraz wychwalające apostoła Barnabę oraz cesarza Konstantyna. Według historyków świadczyć to może o fakcie, że cysterna była miejscem spotkań pierwszych wspólnot chrześcijańskich w Salamis. Po drugiej stronie drogi znajdują się ruiny tłoczni oliwy.
Podążając dalej ścieżką w stronę morza napotyka się na ruiny bazyliki, która powstała prawdopodobnie w IV wieku. Bazylika wyniesiona została na polecenia samego cesarza Konstantyna na wzór jerozolimskiej bazyliki Najświętszej Marii Panny. Podłoga bazyliki pokryta była mozaikami, niestety z braku środków na restauracje mozaiki przysypane są grubą warstwą piasku, aby nie niszczały. Nawa główna bazyliki otoczona była z obydwu stron przez okazałe kolumnady.
Od strony lądu znajdują się ruiny kolejnej bazyliki. Pięcionawowa bazylika Ágios Epipánios była prawdopodobnie głównym kościołem rzymskiej Constantii. W marmurowym grobie spoczęły szczątki św. Epipániosa (363 - 403), który był fundatorem świątyni. Bizantyjski cesarz Leon nakazał sprowadzenie relikwii do Konstantynopola. W czasie najazdu Saracenów bazylika została zniszczona i już nigdy nieodbudowana.
Niedaleko bazyliki Ágios Epipánios znajdują się ruiny greckiej agory. Za czasów hellenistycznych miejsce to było centralnym placem w mieście i pełniło ważną rolę w życiu publicznym i politycznym. Tę zaszczytną rolę odebrał rzymski gimnazjon. Agora graniczy ze świątynią Zeusa. Podobnie jak na greckiej wyspie Salamis, tak i tutaj Zeus odgrywała ważną rolę i był powszechnie czczony. Za świątynią znajduje się komora grobowa datowana na XI wiek przed naszą erą, komora owa uchodzi za najwcześniejszy dowód świadczący o bytności człowieka na tym terenie.
Rozwiń tekst