Valletta

W roku 1571, choć Zajazdy Rycerskie nie były jeszcze ukończone, Wielki Mistrz Pietro del Monte oficjalnie przeniósł siedzibę zakonu z Birgu do Valletty. W ciągu następnych lat Valletta z placu budowy zaczęła przeradzać się w prawdziwe miasto, skończono budowę siedmiu Zajazdów (do dziś zachowało się tylko pięć), wzniesiono Pałac Wielkich Mistrzów, konkatedrę św. Jana oraz szereg innych budynków. W 1575 otwarty został szpital Sacra Infermeria, którego główna sala, o długości 56 m pozostaje jedną z największych w Europie.

Joannici władali miastem aż do czasu zdobycia wyspy przez Napoleona w roku 1798. Napoleon nakazał Zakonowi wynieść się z wyspy w ciągu dwóch dni. Spuścizna Joannitów, niemal w nienaruszonym stanie przetrwała do dzisiaj. Okupacja wyspy przez Francuzów, Sycylijczyków czy Brytyjczyków niewiele zmieniła w wyglądzie Starego Miasta.

Wśród wielu zabytków znajdujących się w mieście, moim zadaniem na uwagę zasługują następujące:

Wybudowana w latach 1573 a 1577 konkatedra św. Jana była głównym kościołem Zakonu Joannitów. W kościele pochowani zostali prawie wszyscy Wielcy Mistrzowie Zakonu. Patrząc na kościół z zewnątrz nic nie zapowiada bogactwa i przepychu jaki panuje w środku. Wielcy Mistrzowie i Kawalerowie Zakonu ofiarowali na rzecz kościoła dary o dużej wartości artystycznej, czym przyczynili się do bogatego wystroju świątyni. W roku 1816 dekretem papieża Piusa VII, świątynia została podniesiona do godności konkatedry (siostrzaną katedrą jest katedra św. Pawła w Mdinie).

Konkatedra posiada osiem kaplic - kaplicę Matki Bożej z Filerimos oraz siedem kaplic, z których każda poświęcona jest jednemu z „języków” Zakonu Joannitów. Ołtarz główny zdobi rzeźba wykonana przez Giuseppe Mazzuoliego przedstawiająca chrzest Chrystusa w Jordanie.

Pierwsza kaplica po lewej stronie, jest jednocześnie przejściem do zakrystii. Jest to najskromniejsza ze wszystkich kaplic. Kolejną kaplicą jest kaplica niemiecka pod wezwaniem Trzech Króli. Malowidła w kaplicy wykonane zostały przez maltańskiego malarza Stefano Erardiego. Kolejną kaplicą jest kaplica włoska poświęcona świętej Katarzynie. Obraz w ołtarzu przedstawia patronkę kaplicy, św. Katarzynę ze Sienny. Kolejna kaplica, kaplica francuska poświęcona jest św. Pawłowi. W kaplicy znajduje się nagrobek Wielkiego Mistrza Emmanuela Marie de Rohan-Polduc, który opracował pierwszą maltańską księgę praw. Ostatnią kaplicą po lewej stronie jest kaplica prowansalska poświęcona Archaniołowi Gabrielowi. Zdobienia w tej kaplicy są najstarsze w całej katedrze.

Pierwszą kaplicą po prawej stronie jest kaplica Matki Bożej z Filerimos. Do roku 1798 w kaplicy znajdowała się bizantyjska ikona Matki Boskiej z Filerimos, która została przewieziona z Rodos. Klucze na ścianach pochodzą z różnych osmańskich twierdzy, które padły łupem admirała Gattinara. Następna kaplica, to kaplica rycerzy z Owernii poświęcona św. Sebastianowi. Za nią znajduje się kaplica rycerzy z Aragonii, Katalonii i Navarry. Patronem tej kaplicy jest św. Grzegorz. Obraz w ołtarzu przedstawia św. Grzegorza na koniu walczącego ze smokiem. Ostatnią kaplicą jest kaplica kastylijska poświęcona św. Jakubowi.

Przejście za kaplicą kastylijską prowadzi do Oratorium Jana Chrzciciela, które zostało dobudowane w roku 1603 i stanowiło prywatną kaplicę Wielkich Mistrzów. Oratorium ozdobione jest wieloma obrazami. Najcenniejszym z nich jest malowidło włoskiego malarza barokowego Caravaggia przedstawiające ścięcie św. Jana Chrzciciela. Po przeciwnej stronie znajduje się inny obraz Caravaggia przedstawiający św. Hieronima.

Warto także wejść na chór skąd można podziwiać całe wnętrze katedry. Podłoga katedry pokryta jest ozdobnymi płytami nagrobnymi. Zgodnie z tradycją, chować pod nimi można tylko Rycerzy Zakonnych.

Wybudowany w roku 1571 pałac od początku swej historii był siedzibą Wielkiego Mistrza Zakonu Joannitów. Przez prawie trzy i pół wieku pałac był centrum administracyjnym Malty, dzisiaj w pałacu znajduje się oficjalna rezydencja prezydenta Malty. Jednakże, jeżeli nie odbywa się żadna uroczystość państwowa, część pomieszczeń pałacowych jest otwarta dla zwiedzających.

Podczas II Wojny Światowej dwie trzecie budynku zostało zniszczone. Po wojnie pałac został odbudowany według oryginalnych planów.

Na górnych piętrach pałacu znajdują się sale rządowe oraz prywatne komnaty Wielkich Mistrzów, wśród nich między innymi Sala Parlamentu, Mała i Duża Sala Rady Zakonu oraz Jadalnia. Wszystkie sale są bogato zdobione. Ściany zdobią malowidła przedstawiające historię Zakonu oraz jego Wielkich Mistrzów. Sufity natomiast udekorowane są misternymi kasetonami. W Czerwonym Salonie podejmowani byli wysłannicy z innych krajów. Także dzisiaj w sali tej prezydent Malty podejmuje ambasadorów innych krajów. Warto zwrócić uwagę na przestronne korytarze poprowadzone wzdłuż Pałacu. Przy drzwiach prowadzących do komnat stoi zbroja rycerska. Za czasów Wielkich Mistrzów stał tam strażnik.

W podziemiach pałacu znajduje się zbrojownia. Znajduje się w niej jedna z największych na świecie kolekcji broni i zbroi z okresu Zakonu Joannitów. Zwiedzanie zbrojowni możliwe jest nawet, jeżeli pałac jest zamknięty.

Fort Saint Elmo znajduje się na końcu półwyspu Sciberras, rozdzielającym port Marsamxett od Wielkiego Portu i razem z Fortami Tigné i Ricasoli strzeże wejścia do nich. Historia fortu sięga czasów średniowiecznych, kiedy to w tym miejscu znajdowała się latarnia morska i kapliczka poświęcona marynarzom. W roku 1488 Aragończycy zbudowali wieżę obserwacyjną dedykowaną Erazmowi z Formii, znanemu jako św. Elmo. W roku 1533 Joannici, ze względu na strategiczne położenie wieży zdecydowali się na jej rozbudowę. Stare budynki wyburzono i zbudowano nowy fort na planie czteroramiennej gwiazdy.

W roku 1565 fort był miejscem zaciętych walk i oblężenia przez wojska tureckie. Po 28 dniach zaciekłych walk, pod naporem siły przeciwnika i poważnych zniszczeń fort poddał się. Nikt z obrońców nie przeżył. Mimo klęski, zaciekła obrona fortu dała czas Zakonowi na przygotowanie innych punktów oporu i zgromadzenie posiłków.

Po pokonaniu Turków, Wielki Mistrz Jean Parisot de la Valette zdecydował o wybudowaniu nowego miasta na półwyspie Sciberras. Zrujnowany Fort Saint Elmo został odbudowany i włączony w system murów obronnych nowego miasta.

Fort został zmodyfikowany raz jeszcze we wczesnych latach XIX wieku, kiedy Maltą władali Brytyjczycy. W ramach prac dostosowano fort do możliwości stosowania broni tamtego okresu. Podczas II Wojny Światowej fort bardzo mocno ucierpiał. Pierwszy nalot bombowy na Maltę skierowany był właśnie na fort Saint Elmo.

W roku 2009 rozpoczęto prace renowacyjne. Większa część fortu została odbudowana i przywrócono jej oryginalny wygląd. Podczas prac restauracyjnych dokonano szeregu odkryć archeologicznych i odkryto różne elementy pochodzące z oryginalnego fortu sprzed 1565 roku.

Dzisiaj w części fortu znajduje się Maltańskie Narodowe Muzeum Wojny, w którym wystawiane są eksponaty związane z I i II Wojną Światową. W forcie mieści się także akademia policyjna. Z okien fortu rozpościerają się wspaniałe widoki na Vallettę i miasta po obydwu stronach półwyspu.

Ogrody znajdują się na górnej kondygnacji Bastionu św. Piotra i Pawła i pierwotnie były miejscem odpoczynku rycerzy języka włoskiego. Z ogrodów rozpościera się wspaniały widok na Wielki Port oraz trzy miasta znajdujące się po jego drugiej stronie: Senglea, Vittoriosa i Cospicua. Ukryte schody prowadzą do położonej nieco poniżej platformy widokowej, na której stoi kilka dział armatnich. Codziennie w południe oddawana jest uroczysta salwa. Tradycja salwy w południe sięga dawnych wieków. Wystrzał armatni słyszany jest w promieniu kilkunastu mil i miał wspomagać kapitanów statków w kalibracji sekstantów.

Ogród położony jest na szczycie Bastionu św. Krzysztofa i roztacza się z niech wspaniały widok na Wielki Port i Falochron. Ogród zdominowany jest przez pomnik poświęcony wiceadmirałowi Aleksandrowi Ballowi, długoletniemu gubernatorowi Malty. Pomnik wzniesiony jest w formie świątyni doryckiej. Obok znajduje się pomnik ofiar II Wojny Światowej w formie klasycystycznej świątyni, w której znajduje się dzwon z brązu.